Enkele observaties van enkele maanden geleden, aangepast aan het nu.
Zomaar enkele observaties op een ochtend. In bed lag
ik te denken dat religies en wetenschappen het menselijk denken zeer eenzijdig
bezien. Dit beklemmende, soms verlammende denken levert weinig tot geen
inzichten op en houdt de gelovigen in zijn greep. Nieuwe horizonten kunnen
lonken maar zullen door de gelovigen nooit bereikt worden. En mocht dat toch
gebeuren, dan zullen de wonderen niet gezien worden en alleen het goud
weggeroofd worden, als een Columbaanse herhaling van de nachtmerrie die de
ontdekking van Amerika was.
In de loop van de ochtend las ik her en der vruchten
die dit beklemmende denken heeft opgeleverd. In de feeds van mijn live mail een
stukje van Marcel Hulspas. Vroeger een wauwelende semi-astronoom die het
Amerikaanse Skeptische Denken vereerde, nu de wetenschapsredacteur van De Pers, de minst laakbare van de gratis
wegwerpkranten. Hulspas schreef over de Large Hadron Collider, en dat indien
die monstermachine geen resultaten eind 2011 opleverde, namelijk het
hypothetische Higgs-boson, de natuurkunde zowat failliet zou zijn. Het
Higgs-boson moet bestaan om het standaardmodel van de deeltjesfysica kloppend
te maken, het is een fundamenteel deeltje.[i] Nu
zou je verwachten dat, indien dit deeltje niet bestaat, dan is de natuurkunde
een wijze les wijzer en stopt met het propageren van het standaardmodel en gaat
op zoek naar een beter model. Maar dat is niet wat de zogenaamde scepticus
Hulspas schreef. Alle scepsis ging overboord en wat bleef was iets wat er
altijd al was bij deze nuchtere gelovige: conformeren aan de consensus. Schreef
Hulspas in een eerdere paragraaf nog dat het standaardmodel de prullenbak in
kon als het Higgs-boson niet gevonden werd, in de laatste paragraaf komt de
beklemming bij hem boven en mag het standaardmodel gewoon blijven. Sterker nog:
het standaardmodel is gewoon juist, er valt niet aan te tornen: “Als
natuurkundigen eind 2011 met lege handen staan, is de kans groot dat de LHC de
grootste versneller is én blijft. Dan weten natuurkundigen dat het
Standaardmodel klopt én dat het onvolledig is.”[ii]
Deze huichelachtige omslag van prullenbak naar kloppen kan alleen door het
beklemmende denken verklaard worden. Hulspas verlamde in het zicht van de
onvermijdelijkheid.
Enkele maanden later, wanneer de media van de daken
schreeuwt dat het Higgs deeltje bijna gevonden is, volgt een nieuwe
koerswijziging van Hulspas. Inmiddels is hij er ook achter dat natuurkundigen
hun incompetentie achter wollig taalgebruik verborgen en dat de zoektocht naar
dit wonderbare deeltje alleen maar een excuus is om dure machines te bouwen.
Ineens heet het dat de Higgs-zoekers geen echte natuurkunde bedrijven, maar “op
z’n best experimentele poëzie”.[iii]
Dat is een omslag vergeleken met het omarmen van het standaardmodel. Het zou
ook betekenen dat Hulspas in een natuurkunde gelooft welke niet het
standaardmodel aanhangt. Maar wat dan wel? Het wordt niet duidelijk, maar eens
temeer blijkt Hulspas met allerlei vage winden mee te kunnen waaien.
Nu ik toch achter mijn computer zat tikte ik weer
eens ‘vliegende schotel’ in bij Google Scholar. Dat doe ik voor de lol en for old times sake. Eens kijken wat de
hits opleveren. In ieder geval een stukje van ene Jacob Voorthuis over ethiek
en erotiek, wellicht in de mans brein ontsproten omdat de twee woorden zo op
elkaar lijken?
Al in de eerste paragraaf komt
het beklemmend denken naar boven. Ik haal aan: “Maar het eind is niet in zicht,
zoals het eind van de evolutie, het mechanisme met behulp waarvan wij hebben
leren denken ook niet in zicht is, en de de mens als lerend, spelend en denkend
wezen onbepaald blijft.”[iv]
Dit is stagnatie, en niet vooruitgang, zoals Voorthuis lijkt te denken. Er is
geen evolutie en de mens is niet in ontwikkeling. Maar zolang mensen als
Voorthuis denken dat dit wel het geval is, blijven ze de ogen sluiten voor de
fantastische wereld om ons heen. Onlangs nog hoorde ik verkondigden dat
‘evolutionaire aanpassingen’ er voor zouden zorgen dat een bepaald dier niet
zou uitsterven. En dat is vreemd, want de evolutieleer zegt juist dat evolutie
niet de leer der aanpassingen is, maar een random
act is.
[i] Fundamenteel omdat, simpel
gezegd, zonder het Higgs-boson zwaartekracht én massa niet begrepen, noch
verklaard kunnen worden.
[ii] Marcel Hulspas, ‘De laatste kans
voor de natuurkunde’, De Pers,
30-dec-2010.
[iii] Hulspas, ‘Een
lesje Higgs-poëzie’, De Pers, 16
december 2011.
[iv] Jacob Voorthuis, ‘Zaad: het
probleem van de erotiek in de esthetica’, http://www.voorthuis.net/Pages/Zaad_jctv.pdf.
Bekeken 31-dec-2010. Voor voorbeelden van beklemmend hokjesdenken bij
Voorthuis, ga naar zijn website.