Enkele observaties van enkele maanden geleden, aangepast aan het nu.

Zomaar enkele observaties op een ochtend. In bed lag ik te denken dat religies en wetenschappen het menselijk denken zeer eenzijdig bezien. Dit beklemmende, soms verlammende denken levert weinig tot geen inzichten op en houdt de gelovigen in zijn greep. Nieuwe horizonten kunnen lonken maar zullen door de gelovigen nooit bereikt worden. En mocht dat toch gebeuren, dan zullen de wonderen niet gezien worden en alleen het goud weggeroofd worden, als een Columbaanse herhaling van de nachtmerrie die de ontdekking van Amerika was.

In de loop van de ochtend las ik her en der vruchten die dit beklemmende denken heeft opgeleverd. In de feeds van mijn live mail een stukje van Marcel Hulspas. Vroeger een wauwelende semi-astronoom die het Amerikaanse Skeptische Denken vereerde, nu de wetenschapsredacteur van De Pers, de minst laakbare van de gratis wegwerpkranten. Hulspas schreef over de Large Hadron Collider, en dat indien die monstermachine geen resultaten eind 2011 opleverde, namelijk het hypothetische Higgs-boson, de natuurkunde zowat failliet zou zijn. Het Higgs-boson moet bestaan om het standaardmodel van de deeltjesfysica kloppend te maken, het is een fundamenteel deeltje.[i] Nu zou je verwachten dat, indien dit deeltje niet bestaat, dan is de natuurkunde een wijze les wijzer en stopt met het propageren van het standaardmodel en gaat op zoek naar een beter model. Maar dat is niet wat de zogenaamde scepticus Hulspas schreef. Alle scepsis ging overboord en wat bleef was iets wat er altijd al was bij deze nuchtere gelovige: conformeren aan de consensus. Schreef Hulspas in een eerdere paragraaf nog dat het standaardmodel de prullenbak in kon als het Higgs-boson niet gevonden werd, in de laatste paragraaf komt de beklemming bij hem boven en mag het standaardmodel gewoon blijven. Sterker nog: het standaardmodel is gewoon juist, er valt niet aan te tornen: “Als natuurkundigen eind 2011 met lege handen staan, is de kans groot dat de LHC de grootste versneller is én blijft. Dan weten natuurkundigen dat het Standaardmodel klopt én dat het onvolledig is.”[ii] Deze huichelachtige omslag van prullenbak naar kloppen kan alleen door het beklemmende denken verklaard worden. Hulspas verlamde in het zicht van de onvermijdelijkheid.

Enkele maanden later, wanneer de media van de daken schreeuwt dat het Higgs deeltje bijna gevonden is, volgt een nieuwe koerswijziging van Hulspas. Inmiddels is hij er ook achter dat natuurkundigen hun incompetentie achter wollig taalgebruik verborgen en dat de zoektocht naar dit wonderbare deeltje alleen maar een excuus is om dure machines te bouwen. Ineens heet het dat de Higgs-zoekers geen echte natuurkunde bedrijven, maar “op z’n best experimentele poëzie”.[iii] Dat is een omslag vergeleken met het omarmen van het standaardmodel. Het zou ook betekenen dat Hulspas in een natuurkunde gelooft welke niet het standaardmodel aanhangt. Maar wat dan wel? Het wordt niet duidelijk, maar eens temeer blijkt Hulspas met allerlei vage winden mee te kunnen waaien.

Nu ik toch achter mijn computer zat tikte ik weer eens ‘vliegende schotel’ in bij Google Scholar. Dat doe ik voor de lol en for old times sake. Eens kijken wat de hits opleveren. In ieder geval een stukje van ene Jacob Voorthuis over ethiek en erotiek, wellicht in de mans brein ontsproten omdat de twee woorden zo op elkaar lijken?

Al in de eerste paragraaf komt het beklemmend denken naar boven. Ik haal aan: “Maar het eind is niet in zicht, zoals het eind van de evolutie, het mechanisme met behulp waarvan wij hebben leren denken ook niet in zicht is, en de de mens als lerend, spelend en denkend wezen onbepaald blijft.”[iv] Dit is stagnatie, en niet vooruitgang, zoals Voorthuis lijkt te denken. Er is geen evolutie en de mens is niet in ontwikkeling. Maar zolang mensen als Voorthuis denken dat dit wel het geval is, blijven ze de ogen sluiten voor de fantastische wereld om ons heen. Onlangs nog hoorde ik verkondigden dat ‘evolutionaire aanpassingen’ er voor zouden zorgen dat een bepaald dier niet zou uitsterven. En dat is vreemd, want de evolutieleer zegt juist dat evolutie niet de leer der aanpassingen is, maar een random act is.

---

[i] Fundamenteel omdat, simpel gezegd, zonder het Higgs-boson zwaartekracht én massa niet begrepen, noch verklaard kunnen worden.

[ii] Marcel Hulspas, ‘De laatste kans voor de natuurkunde’, De Pers, 30-dec-2010.

[iii] Hulspas, ‘Een lesje Higgs-poëzie’, De Pers, 16 december 2011.

[iv] Jacob Voorthuis, ‘Zaad: het probleem van de erotiek in de esthetica’, http://www.voorthuis.net/Pages/Zaad_jctv.pdf. Bekeken 31-dec-2010. Voor voorbeelden van beklemmend hokjesdenken bij Voorthuis, ga naar zijn website.