Cynisch bespiegelen

 

Onlogische standpunten, gedragingen en reacties van anderen behoren tot een van de moeilijkst op te lossen raadsels voor hoogbegaafden. Een stukje herkenning voor de hoogbegaafde Robotklauw? Enigszins.

Waarom een raadsel? Volgens hoogbegaafde coach Marina van Walsum van wier website ik dit geplukt heb: “Omdat ze zich volkomen onverwacht aandienen en niet effectief met logische tegenargumenten te bestrijden te zijn.” Nou is dat geen echt raadsel, meer een struikelblok, dus erg logisch onderbouwd is de vraag niet. Maar laten we meegaan met de coach in deze simplificatie van het wezen van de hoogbegaafde en haar de onlogische formulering van de stelling vergeven.

 

De hoogbegaafde denkt logisch, hoe denkt dan de gewone mens? Eerst nog even, de hoogbegaafde (Van Walsum noemt ze ‘Extra Intelligenten’) kan de “eigen emoties en behoeften (tijdelijk) wegcijferen” om logisch te denken. De gewone mens denkt echter niet, die reageert vanuit “angst en/of al dan niet onderkende behoeften”. Prachtig! Dat is precies wat Robotklauw ook meent. Maar Van Walsum is niet voor niets coach: ze zal zeggen dat de hoogbegaafde zich moet aanpassen aan de minder begaafden. Immers, dat zeggen al deze coaches en therapeuten. Eerst nog even wat uitleg, want anders klinkt mijn ‘ja maar’ zo pedant.

 

Van Walsum legt uit wat ze bedoelt met de angst en behoeften van de gewone mens:

 

“Als je erop gaat letten, zul je zien dat werkelijk álles in menselijke gedragingen te herleiden is tot een van beide, dus zelfs het innemen van een onlogisch standpunt.”

 

Waarop ze vervolgt met:

Ook voor onlogisch gedrag kun je bijna altijd een logische reden vinden.

Het zoeken naar de mogelijke redenen gaat sneller als je je richt op:

• de eigenschap die op dat moment ‘geëtaleerd’ wordt;

• de angst waartegen die eigenschap bij wijze van tegengif wordt ingezet;

• de waarde die deze eigenschap op dat moment voor die persoon vertegenwoordigt.

Een voorbeeld.

Stel je voor dat je op een dag incoherent gedrag bij iemand opmerkt. Hij doet anders dan anders en gaat zich bijvoorbeeld ‘grappig’ gedragen. Als je geen directe aanleiding voor die houding kunt vinden, betitel je het misschien als onlogisch – wat dan de weg naar ‘onecht’, dus ‘onbetrouwbaar’ opent. Maar als je die (naar je gevoel) misplaatste humor bekijkt in het licht van ‘angst en behoeften’, kun je wat anders bedenken. Je zou kunnen denken aan een poging om bijvoorbeeld de angst te onderdrukken saai gevonden te worden. Hieronder volgt een willekeurig lijstje van onbewust of bewust ‘geëtaleerde eigenschappen’ en een even willekeurige lijstje met mogelijk erbij horende angstige gedachten.

• Humor – ‘Ze vinden me saai.’

• Vriendelijkheid – ‘Ik was laatst een beetje kortaf.’

• Betrouwbaarheid – ‘Straks geloven ze me niet meer.’

• Kennis van zaken – ‘Ik werd net als een onbenul neergezet.’

• Ervaring – ‘Ik loop hier al veel langer rond dan zij.’

Het gaat er niet om dat je die éne correcte gedachte vindt, die een anders onverklaarbare gedrag bepaald heeft.

Het gaat erom dat je de mogelijkheid voor een logische verklaring open laat. Je kunt je hersenen trainen om zich te onthouden van het plakken van die label: ‘onlogisch gedrag’. Daarmee geef je jezelf geen toestemming meer om af te haken. Je gaat dan door met luisteren naar wat de ander te vertellen heeft, en waarschijnlijk kom je vanzelf een of meerdere verklaringen tegen.

Tot dusver iets wat ik al jaren toepas en bij wijze van geschikte benaming altijd maar ‘dumbing down’ noem. Als hoogbegaafde luister je naar wat anderen je te vertellen (menen) te hebben en dan – nadat je het leven uit je weg voelt trekken, je jaren van je leven verspeelt hebt aan het luisteren naar onzin – dan trek je conclusies, geef je antwoord, doe je wat je moet doen. Zucht, het had allemaal zoveel sneller gekund.

 

Het is allemaal een beetje als training voor zwakbegaafdenbegeleiders: je moet engelengeduld hebben om naar mensen met een middelmatige intelligentie te luisteren, om met ze om te gaan. En dan vergeet Van Walsum ook nog dat de meeste mensen, en vooral domme mensen, bezig zijn met heel erg instinctieve zaken. En die komen op ons over als negatief, agressief, hatelijk, enz.

 

Hun gevoelens naar de hoogbegaafde zijn meer in de trant van: ik ben bang voor diegene, maar weet niet waarom, of ze zijn jaloers, of ze denken dat de hoogbegaafde arrogant is, of hen hooghartig behandeld. En inderdaad, blijven luisteren levert veelal meerdere verklaringen op. Punt is, wat heb je aan al die verklaringen. Ikzelf gebruikt ze om het gedrag van de dommen om mij heen in de toekomst te kunnen voorspellen (appeltje, eitje) en dat klopt in het grootste deel van de gevallen ook. Daarmee heb ik dan een manipulatiemechanisme: als ik dit-en-dat doe, dan reageert de dommerik met zus-en-zo gedrag. Primitief, maar het werkt en ik kan iets makkelijker door het leven. Het wordt moeilijk als het gedrag telkens maar weer hetzelfde is. Die immer herhalende domme opmerkingen, die mensen die maar niet lijken te kunnen leren, die halvezolen in mijn omgeving die steeds maar weer dezelfde domme fouten maken, die motteballen die denken dat ze geweldig slim zijn en op mij bijna achterlijk overkomen, die simpele zielen die alleen maar met macht bezig zijn en niet met de inhoud van het leven, die stomkoppen die met hun vuisten denken – agressieve randdebielen- en ga zo maar door.

 

Gelukkig staat coach Van Walsum ons met raad en daad terzijde, want las ik niet op haar site een artikeltje over Ergernissen voor hoogbegaafden? Toch maar eens lezen:

 

“Onlogische standpunten, gedragingen en reacties van anderen behoren tot een van de moeilijkst op te lossen raadsels voor hoogbegaafden.”

 

Ja, ja. Daar begonnen we mee. Een cirkelredenatie.

 

Robotklauw blijft kritisch, cynisch, skeptisch en sarcastisch ook de verrichtingen van hoogbegaafden volgen.